Ni u jednoj zemlji posle Drugog svetskog rata nije došlo do masovnih državnih zločina i ubistava političkih neistomišljenika ili umišljenih protivnika kao u bivšoj Jugoslaviji i Srbiji u kojima je u tri velika talasa od 1944. do 1953. godine streljano, preklano ili na bilo koji drugi način ubijeno 59.000 ljudi, od kojih je 35.000 likvidirala OZNA.

Ovo se sinoć čulo od stručnih ljudi na tribini pod nazivom “Dva veka satiranja politčkih protivnika u Srbiji”, na kojoj se o masovnim likvidacijama i masovnim grobnicama, gde su zločinci kopali svoje žrtve, najviše čulo od istoričara dr Srđana Cvetkovića sa Instituta za savremenu istoriju u Beogradu, bivšeg sekretara državne komisije za tajne grobnice.

Oznaši, vojne i civilne vlasti pedantno su beležile imena ubijenih, po isplaniranom državnom projektu, pa se do spiskova lako došlo.

Problem je što danas ne postoji veliko interesovnje za taj deo naše krvave istorije i što je s tim zločinima krenuo sunovrat jednog društva, čiji se građani i dan danas boje da javno govore o politici i političarima.

Grupa entuzijasta, među kojima su sinoć bili i  Leskovčani dr Ivan Becić, dr Predrag Mitrović, profesor i pisac Saša Stanković iz Vlasotinca, kao i istoričar Nemanja Denić iz Beograda, nizom tribina pokušavaju da vrate sećanja, da se prošlost ne zaboravi jer narod bez prošlosti nema budućnost.

“Mnogi pokušavaju situaciju u ondašnjem jugoslovenskom komunističkom režimu da porede sa Francuskom, gde su ubistva odmah posle rata bila na nivou ekscesa i brzo zaustavljena, a kod nas je to trajalo u tri talasa – od 1944 do 1946., žestoki talas, zatim od 1946 do 1948., nešto oslabljeni, pa potom ponovo jači talas od 1948 do 1953. godine. Ako se već pravi paralela sa Francuskom, onda je to isto kao da je u Francuskoj ubijeno 200.000 ljudi. Ko to poredi, on opravdava revolucionarni teror”, kazao je Cvetković.

U prvoj fazi to je, prema njegovom objašnjenju, bio neprijatelj i streljalo se bez suđenja pod izgovorom da je reč o ratnim zločincima, kolaboracionistima, u drugoj da su ubijeni radili u korst zapada, a u trećoj fazi da su radili u korist istoka, ali i zapada.

“OZNA je upotrebljava najbrutalnije masovne metode, primenjivala neviđene torture, ljudi su priznavali krivicu bez krivice, odavali druge, pa potom bili likvidirani i zakopavani u masovnim grobnicama kao što je, na primer, kod vas slučaj u Slavniku i Lapotincu. To je bio samo početak višedecenijske repersije, negde do kraja osme decenije prošloga veka”, istako je istoričar.

Od nekoliko stotina streljanih Oznaši su objavljivali, “kačili” imena 50-tak, pa su tako “dva puta ubijani”.

O svemu je vođena precizna evidencija zarad porodica ubijenih, da bi se pratili njihovi potomci

U dva veka dugoj srpskoj političkoj istoriji ukupno je ubijeno 6.000 do 7.000 hiljada Srba, a samo pod vlašću kominista u jednoj godini, čak 5.500 ljudi.

Komisija u kojoj je radio Cvetković evidentirala je 211 lokacija masovnih grobnica, ubijenih ljudi bez suđenja u prvoj fazi. Kasnije su došle naredbe da se organizuju suđenja, montirani proseci. Uspostavljeni su i sudovi časti, čiji je jedini motiv bio oduzimanje imovine od trgovaca, industrijalaca imućnijih gradskih ljudi, a u selima od imućnijih seljaka, takozvanih kulaka.

U drugoj fazi terora nad politčkim neistomišljenicima stradali su su i ljudi poput Dragoljuba Jovanovića, koji je na izbore izašao u koaliciji sa komunistima i koji je je verovao da može da se kritikuje kao u staroj Jugoslaviji, u kojoj je tri godine proveo na robiji zbog komunističkog delovanja.

Cvetković je ispričao zapisanu anegdotu kada se Jovanović u komunističkom zatvoru susreo sa tamničarem s kojim je robijao. Ukazivao mu je na činjenicu da su u zatvoru u staroj Jugoslaviji politički zatvorenici spavali na krevetima, imali papir i mašine za kucanje, pravili pamflete, a da u novoj komunističkoj zemlji spavaju na podu. Tamničar mu je odgovorio: “Pa zato je propala bivša Jugolsavija”.

Usledila je treća faza posle sukoba na relaciji Tito-Staljin, kada je sin prijavljivao oca, kao što se desilo, na primer, u Vlasotincu.

“Cilj je bio, kao u Vijetnamu i Severnoj Koreji, da se prevaspita čovek, da nema pravo na sopstveno mišljenje. U tom period uhapešno je 56.000 ljudi, 500 se nije nikada vratilo svojim kućama”, kazao je Cvetković.

Taj terror je bio izražen i sedamdesetih godina kada se raspravljalo o novom ustavu, pa potom je naišao crni talas kada su se filmove plenili a njihovi autori proganjani.

“Ubijeno je 15-oro glumaca u Jugoslaviji, odnosno u Srbiji. To se nije dešavalo u Hrvatskoj i Sloveniji, nego u Srbiji”, istako je istoričar.

O beskrupoloznosti, podaništvu i ludilu u tim vremenima, govorio je i Nemanja Denić, koji je kao i Cvetković imao prilike da dođe do podataka Oznaša i partijskih komesara, koji su svojim dopisima tražili još i još više streljanih komšija i sugrađana.

Primera radi, komunisti su iznad masovne grobnice u Velikoj Plani sagradili fudbalsko igralište, a nedaleko i gimnaziju.

“U našem pravoslavnom svetu stoji verovanje da ne valja da stanemo na grob onome kome palimo sveću, a u Velikoj Plani deca igraju fudbal izand masovne gobnice. Kakvu onda sebi sudbinu gradimo kao narod”, zapitao se ovaj mladi istoričar.

Na tribini su govorili i dr Ivan Becić i Saša Stanković, kao i Predrag Mitrović, a zajednički zaključak bio je da bi se Srbija odužila svojim žrtvama kada bi najpre otkopala masovne grobnice kako bi potomci dostojanstveno sahranili svoje pretke, zatim da se, kao i u ostalim komunističkim zemljama otvore tajni arhivi i da se podignu spomenici žrtvama komunističkog terora.

Milica Ivanović