Odavanjem počasti i polaganjem venaca i cveća na spomenik oslobodiocima Vranja na platou ispred Pedagoškog fakulteta, danas je održan komemorativni skup povodom 73. godišnjice od oslobođenja Vranja u Drugom svetskom ratu.

U istorijskom kalendaru grada,  oslobođenje od fašizma važi za jedan od najznačajnih događaja , tim pre što je proterivanje okupatora sprovedeno bez ijednog ispaljenog metka. Nažalost, podaci ukazuju da je sam tok narodnooslobodilačkog rata propraćen sa 15.000 boraca iz vranjskog kraja, a 954 boraca kao i 660 nevinih žrtava nije dočekalo slobodu.

Predsednik SUBNOR Vranje Stojan Mladenović, kazao je tom prilikom da se slobodoljubivo Vranje nikada nije mirilo sa bilo kojom okupacijom koju su uspostavili Nemci 9. Aprila, da bi 22. aprila grad predali Bugarima koji su ispoljavali najmonstruoznije zločine nad ovdašnjim stanovništvom.

Prijem za borce

Povodom 7. septembra Dana oslobođenja Vranja u Drugom svetskom ratu, gradonačelnik Vranja  Slobodan Milenković sa saradnicima organizovao je prijem za članove SUBNOR

“Brojke govore da je formirano  69 ilegalnih partizanskih desetina sa 664 pripadnika i 11 partizanskih odreda, 13 brigada svrstanih u 22. i 46. diviziju.”, rekao je on i dodao da je sve počelo sa sakupljanjem oružja, a nastavilo se diverzantskim akcijama koje su se pretvorile u borbu većih razmera.

“Vranjske jedinice učestvovale su u oslobođenjima Vladičinog Hana, Niša, Vlasotinca, Novog Pazara, Kosovske Mitrovice, Bratunca i Zvornika, sve do Solunskog fronta”, naveo je Mladenović.

Mirno okončanje rata u Vranju sprovedeno je zahvaljujući pregovorima koji su održani sa bugarskom okupatorskom vojskom 27. avgusta u zgradi današnje Palate pravde.

“Ovi razgovori ostaće upamćeni po dva uslova koje su partizani postavili okupatorima, da se dobrovoljno predaju kako bi zajedničkim snagama učestvovali u borbi protiv Nemaca ili da se razoružani vrate u svoju zemlju” tvrde iz SUBNORA i navode da se  mirno oslobođenje pre svega ogleda u sledećem.

“Prvo videlo se da je rat pri kraju i da je besmisleno voditi borbe i ginuti. Drugo je dogovor između Bugara i partizana o “mrtvim danima” , tokom kojih jedni drugi neće napadati, a taj dogovor je obostrano ispoštovan. Na kraju su partizani ušli u Vranje iz pravca Bunuševca i Odžinke, a zatim Balinvca i Zlatokopa”, upoznao je Mladenović prisutne sa istorijatom.

Godišnjica oslobođenja grada koja se obeležava po 73 put, poklapa se sa jubilejom 70 godina od osnivanja SUBNOR koji je, kako je rečeno, nastao na tradiciji boraca Drugog svetskog rata. Ovo Udruženje  neguje slobodarske tradicije svih slobodaraskih ratova i dosledno uz istoriografske podatke prikazuje sve događaje iz bliže i dalje prošlosti.

Milan Zdravković