Novčanica od 5.000 dinara s likom predsednika Jugoslavije Josipa Broza Tita, izdata 1985.godine, bila je zlosutna i na čudan način najavila krah jedne zemlje, kaže Nebojša Dimitrijević, autor izložbe „Papir govori, novac Srbije i Jugoslavije do 1887 do 1986.“, otvorene sinoć u galeriji Narodnog muzeja Leskovac.

Dimitrijević, koji je ovu izložbu spremao godinu i po dana i koja je privukla veliku pažnju posetilaca, objašnjava za Jugmediu da je novčanica sa likom Tita najavila ekonomski kraj jedne države.

„Kažu da je poslednja novčanica koja je nešto vredela u potrošačkoj korpi novčanica od 1000 dinara iz 1974.godine, a da su nakon nje krenule inflacije. Takođe, kaže se da su novčanice sa likom Tita, izdate 1985.ustvari najavile ekonomski krah države. Te godine su došli na napaltu krediti uzimani za vreme njegovog života“, ističe Dimitrijević.

Narodni muzej u svojoj numizmatičkoj zbirci ima kovani i papirni novac od antičkog do savremnog doba i ona broji 5.704 jedinica, a sinoć je izloženo 70 primeraka paprinog novca. Među retkim novčanicama je ona iz 1887. godine, kao i novčanica od 100 dinara iz  1935.

„Ovom izložbom sam hteo da pokažem da novac nije samo simbol vrednosti, već i simbol državnosti. Prikazi na novcu predstavljaju prošlost i sadašnjost i težnju za budćnošću naše države. Ako novac stavite jedan pored drugog, dobićete jednu čitanku. Putem novca možete da saznate o društvenim, politčkim i estetskim promenama koje su se dešavale na našem prostoru“, kazao je Dimitrijević, kome je ovo prva autorska izložba.

Direktorka muzeja Mira Ninošević ocenila je da izložba pokazuje reprezentativne eksponate decenijama prikupljane, a objedinjene 2017.godine.

„Novac ima političku i društvenu funkciju kao i oznaku političke vlasti koja ga izdaje, a veličina prostora na kome on cirkuliše označava domet te vlasti. Novac postaje važan deo jedne države i jednog naroda“, kazala je Ninoševićeva, koja je čestitala Dimitrijeviću na izložbi, ali i celom muzejskom „timu snova“.

Izložbu je proglasila otvorenom Milica Ristić, članica kabineta gradonačelnika, koja je istakla da je Narodni muzej prerasao u „zvaničnog reprezenta Leskovca i njegovog društva“, te svedoči o snazi kulture.

„Novac je fenomen za koga kažu da je krupna stvar koja ljude  čini sitnim. Svaka razvojna faza novca ostavila je pečat na naše društvo. Novčanice imaju toliko toga da nam kažu i zato hvala autoru koji nam je približio njihov jezik“, kazala je Ristićeva.

Inače, prema navodima samog autora izložbe, prvi novac u papiru pojavio se u Kini, a u Srbiji 1876.godine kada je izrađena prva probna serija novčanica u vrednosti od 1,5,10 i 100 dinara.

„Međutim, ta serija nikada nije puštena u opticaj. Čekalo se na otvaranje Narodne banke Srbije 1882. godine. Pošto nismo imali iskustva u tome, dovedeni su stručnjaci iz belgijske banke, koja je u to vreme bila najlikvidnija banka u Evropi sa najmanje mahinacija, pa su je našli uzeli kao osnovu za izgradnju nacionalne banke i 1884. godine 2. jula izdata je prva naša novčanica od 100 dinara u zlatu“, objašnjava Dimitrijević.

I kopije tih novčanica se nalaze na izložbi i izgledaju veoma čudno. Na njima se nalaze antički motivi.

„Pošto nismo imali kliše, uzeti su klišei od 100 belgijskih franaka i prepravljeni u 100 srpskih dinara u zlatu“, dodaje Nebojša Dimitrijević.