Nekadašnje ulice, trgovi, terme, domovi vlastele i crkve rodnog mesta rimskog cara Justinijana Prvog – Caričin grad, oživele su danas jer je njima hodalo stotine ljudi i dece, diveći se očuvanim zidinama iz šestog veka nove ere i slušajući istoriju i legenede vodiča iz Narodnog muzeja Leskovac.

Ovaj nedeljni izlet i druženje na poznatom arheološkom lokalitetu nedaleko od Lebana, organizovala je lokalna samouprava Leskovac sa gradonačelnikom Goranom Cvetanovićem na čelu, a domaćini iz muzeja su obezbedili vodiče za tri grupe kroz Donji i Gornji grad i kroz Akropolj, najviši vrh Justinijane Prime

I ovoga puta najviše aplauza dobio je vodič Nebojša Dimitrijević, arheolog kustos, koji je najpre podsetio da je 18 rimskih careva rođeno u Srbiji, odnosno, svaki peti rimski car, posle Italije najviše na prostorima današnje Srbije.

„Na  ovom mestu rodio se poslednji rimski car. Kako se to uopšte desilo da Justinijan sa ovih prostora postane car?, pitao je a potom proveo posetioce kroz istoriju i zanimljive legende o Caričinom gradu.

Justinijan iz porodice svinjara

„Oko 450. godine na mestu gde je danas lokalitet ugaslog grada, prošli su Huni, palili i uništavali sela, zbog čega su ljudi živeli teško i u strahu. Negde u jugoističnoj Srbiji živeo je svinjar Justin, koji se pešice iz ovih krajeva zaputio  do Konstantinopolja, nekih 770 kilometara. Nije imao nikakvo akademsko zvanje ni znanje, pa jedino što je mogao da postane je – vojnik. Spletom srećnih okolnosti, u to vreme se formirala carska garda, sa željom cara da u njoj budu svi društevni slojevi“.

Krupan i visoki Justin je upao je u tu gardu, napredovao i dogurao do kapetana carske garde, iako je bio – nepismen. Stajao je uvek s oružjem iza  cara, pa kada je car preminuo, posle bezbroj spletki, Justin je u 68. godini, 617. godine, proglašen za cara i stupio na presto.

„Kao i svi naši ljudi koji uspeju u inostranstvu, kada je Justin postao bogat, on je u Konstantinopolj doveo svoju porodicu, svoju sestru i njenu decu. Sestrinoj deci je omogućio sve što on sam nije imao u svojoj mladosti – vojničko, crkveno i akademsko obrazovanje. Među tom decom isticao se njegov sestrić Petar, Flagi Savati. On ga je posinio i dao mu ime Justinijan, sin Justina“, objašnjavao je vodić.

Justinijan je bio njegov Avgust, odnosno, njegov naslednik. Ujaka je nasledio posle njegove smrti, devet godina kasnije – 527. kada počinje poslednja renesansa rimskog carstva, s obzirom da je Justinijan Prima bio poslednji rimski car, car koji je govorio latinskim jezikom.

Poslednji car koji je govorio latinski

„Od 18 rimskih careva, Justinijan je bio najveći zato što je, kao veoma pobožan, naterao svoje pravnike da skupe sve zakone i provuku ih kroz hrišćanske ideale i to je ono što se danas zna kao Rimsko pravo, koje se izučava. Tada nije bilo podela na katolike i pravoslavaca. Ljudi su se delili na monofizite, koji su verovali da je Hristos bio sam bog, i duofizite, koji su verovali da je bio i bog i čovek. Justinijan je bio na strani duofizita koji su trjumfovali“, objašnajvao je.

Justinijan je sagradio i Aja Sofiju, 529. ukinuo antiku, zabranio sve grčke filozofske škole, organizovao monahe da švercuju svilene bube iz Kine posle čega je počela proizvodnja svile u Evropi. To je poslednje rimski car koji je vladao istokom i zapadom.

Tako moćan car je od rodnog sela, oko 530. godine, doveo majstore iz čitavog carstva i podigao grad, koji je, nažalost, trajao samo 80 godina, od 530 do 610. godine.

Caričin grad je kratko vreme bio administrativno sedište celog Balkana, i sedište jedne od 8 arhiepiskopija u tadašnjem carstvu.

Inače, i ova šetnja Caričinom gradom, nazvana je – Dečja nedelja, kao prethodne tri, a okupljenima se na kraju šetnje obratio Miloš Ignjatović, master istoričar, koji je podsetio na ove aktivnosti lokalne samouprave i gradonačelnika i takođe kratko govorio o istoriji Caričinog grada.

CARIČIN GRAD

Caričin grad je podignut u severozapadnom delu provincije Sredozemna Dakija, nedaleko od granice sa Dardanijom. Sagrađen je na izduženoj i uzvišenoj steni, utvrđenoj sa tri prsta bedema izrađena od kamena i opeke, koji su uokvirile tri celine:Akropolj, Gornji grad i Donji grad. Utvrđeni deo površine oko 8 hektara bio je u funkciji zaštite javnih objekata i važnih državnih institucija, kao što su crkva i vojska. Oko urabnog jezgra dalje se razvijalo prostrano područje sa radionačarskim centrima. Smatra se da ruševine Caričinog grada predstavljaju ostatke nekada značajnog regionalnog centra pod nazivim Justinijana Prima. Reč je o metropoli koju je podrigao car Justinijan Prvi (527-565), sa željom da ovekoveči rodni kraj. Grad je prema zamislima cara bio predodređen da postane sedište prefekta pretorije Ilirik i da kao nova prestonica dobije rang Arhiepiskopije sa jurisdikcijom nad celom dačkom  dijecezom i provincijom Makedonijom II. Početkom 7. veka, nekoliko decenija posle osnovanja, Justinijanova zadužbina napuštena je usled upada Slovena i prestanka vizantijske uprave nad celim Ilirikom