Naseljavanje teritorije opštine Medveđa počelo je posle Berlinskog kongresa 1878. godine, kada su ovi krajevi oslobođeni od vekovne turske vlasti, do tada na tim prostorima nije živelo sprsko stanovništvo, priča za JuGmediu master istoričar Nemanja Jović.

U Gornjoj Jablanici, pre svega, dolazi do naseljavanja opustelih krajeva, prvo naseljavanje kreće negde oko 1879. godine kada dolaze prvi iseljenici iz Crne Gore u selima Pusto Šilovo i Gajtan, a u narednom periodu u nekoliko faza nastavljeno je nasljevanje stanovnika iz Crne Gore, sve do Balkanskih ratova.

“Skoro 40 godina bilo je nekoliko talasa naseljavanja, popunjavanja ovog ovde stanovništa. Dolazi stanovništvo iz Hercegovine, Kosova, Metohije, krajeva istočne Srbije, sa Vlasine i iz krajeva zapadne Bugarske, znači naseljavanje jednog etničko meštovitog stanovništva, naseljavanja Srba sa šireg područja Balkana”, objašnjava nam Jović.

Dodaje da se tu zadržala jedna grupa etničkih Albanaca i njihova sela su ostala izrazito sa desne obale reke Jablanice koju oni propagiraju, sve do reke Šumanke.

“To je taj Golak, tu su imali kada su oslobađali ove krajeve, Svirce im je bilo jedno od najjačih uporišta, Tupale, Kapit, Đulekare, Grbavce je isključivo albansko”, naglašava Nemanja.

Kasnije, seobama su se spustili do Ravne Banje i Medveđe.

“U narednom peridodu se broj stanovnika znatno povećao u tim talasima, tako da je početkom 20. veka bilo negde oko 10. 000 stanovnika. Kako su se raspisivali popisi u narednih 10 godina stanovništvo se povećavalo, što zbog naseljavanja, što zbog velikog prirodnog priraštaja”, ističe naš sagovornik.

Ova oblast bila je granična sve do Balkanskih ratova,ukupno 34 godina, između Srbije i Osmanskog carstva pa su se, kako nam je priča ovaj master istoričar, često dešavali upadi arnautskih četa, pljačkaških pohoda u tim krajeva, i može se slobodno reći, kaže dalje Nemanja, da se vodio pravi mali rat na granicama između Srbije i Kosova.

“Dalje naseljavanje je bilo sporadično posle Prvog svetskog rata, sa nekim primesama i ide do 1929. godine, ali pre svega je vezano za opštinu Lebane, a u ovim ovde krajevima sporadično dolaze neke porodice I zatim se stalo sa tim naseljavanjem. Tada počinje jedan novi period kada se stanovništvo iz ovih krajeva, kao kolonizatori pre svega, sele na Kosovo i Metohiju i tamo ostaju narednih nekoliko decenija, sve do Drugog svetskog rata kada se većina njih vratila”, kaže nam Nemanja.

Pored Kosova i Metohije, bilo je iseljenika koji su otišli za Makedoniju, ali se većina posle Drugog svetskog rata vratila, što zbog progona Bugara, što zbog progona Albanaca.

Posle Drugog svetskog rata slede nove kolonizacije, pre svega u Vojvodini.

“Stanovništvo odavde naseljavalo se tada u Bačkoj i Sremu, glavne naseobine su im bile u okolini Odžaka, Rume, Inđije. Procena je da je negde oko 1000  i nešto stanovnika u prvom talasu otišlo, kasnije su verovatno i više porodica odlazile”, objašnjava nam istoričar Jović.

Kako je komandat knjaževačke vojske naselio Gazdare i Bučumet

Knjaževačka vojska je oslobađala ove krajeve i onda kažu da je jedan od komandanata bio neki Milosavljević tamo iz Knjaževca i njemu dopalo kada je došao ovde u Gazdaru i odlučio da tu ostane. Otišao u Knjaževac, tamo iz svog sela pokupio mahale, naselio Gazdare i Bučumet, i oni su po svojim mahala znali iz kojih su mesta. U Bučumetu je bilo 17 mahala, Čardaklije, Košuljare i tako dalje, priča nam Nemanja i dodaje taj komandat bio među prvima koji se naselio u tim krajevima.

Među prvim porodicama koje su se naselile bile su, kaže, porodica Dragović iz Pustog Šilova, porodica Radojević 1879. u selu Gajtan, zatim Božovići, Trpići prvi crnogorski stanovnici koji su zabeleženi.

“Ne kažem da su oni sigurno bili prvi, ali su Crnogorci o tome pisali, ostali nisu pisali o tome i nema podataka”, isitče naš sagovornik.

Svoj vrhunac Medveđa kao opština doživljava 1953. godine kada na teritoriji današnje opštine živi negde oko 24. 000 stanovnika, već 1961. primećuje se nagli pad broja stanovnika iz popisa u popis, tako da se došlo da 2002. godine ima oko 10. 000 stanovnika, uglavnom, kaže nam Jović, zbog ekonomskog pitanja, a stanovništvo se iseljava u ostale krajeve Srbije, Evrope i Sjedinjenih Američkih Država, i to je proces koji i dan danas teče.

Ovaj medijski sadržaj sufinansiran je kroz projekat „Kultura u temeljima“ opštine Medveđa. Stavovi izneti u podržanom medijskom sadržaju nužno ne izražavaju stavove donatora