LESKOVAC – Na prostoru Male Kopašnice kod Koridora 10 u rimsko doba živeo je jako bogat i plemićki grad, zaključak je arheologa koji su vršili nova iskopavanja na lokalitetima Kamenitica i Carski Drum.

Bogastvo priloga u grobovima – nakit od zlata i srebra, keramičke, bronzane i staklene posude i brojni utilitarni predmeti zapravo govore o staležu koji je naseljavao veliki, predpostavlja se, utvrđeni grad.

U jednom od grobova sahranjene su i dve devetomesečne bliznakinje, predpostavlja se iz plemićke porodice, a njihov kovčeg je bio prepun nakita od zlata i srebra. Arheolozi smatraju da su ovakvim poklonima tadašnji žitelji ovog kraja izražavali tugu nad izgubljenim bližnjima.

„Bilo je to jedno veoma bogato rimsko naselje jer neke od pronađenih zlatnih predmeta nije mogao baš svako da ima. Zlatne minđuše koje smo pronašli su statusni simbol. Nisu mogle sigurno žene pekara da priušte sebi takav raskošan nakit“, istakao je na današnjoj prezentaciji u leskovačkom Narodnom muzeju arheolog Toni Čerškov.

Dalje pretpostavke vode ka tome da su plemići zasigurno živeli u luksuznim vilama koje su morale da budu utvrđene.

„Ako imate utvrđenje onda morate da imate i vojsku. U pojedinim grobovima smo otkrili da su u njima bili sahranjivani vojnici, i to  oni koji su tu bili stacionirani, a ne kao neko ko je poginuo u boju“, tvrdi Čerškov.

Rimski put prolazio kroz Grdeličku klisuru?

Arheolozima ova otkrića postavljaju nova pitanja: ako je grad zaista bio toliko bogat, šta se to u antičkom dobu dešavalo na ovim prostorima?

Sa preko 500 grobova iz perioda od II do IV veka, otkrivenih od 2012. do 206. godine, nekropola u Maloj Kopašnici predstavlja jednu od najvećih i najbolje istraženih ruralnih grobalja iz rimskog perioda na području Srbije.

„Odmah moramo da odbacimo pretpostavku da se radi o nekakvoj raskrsnici puteva. Onda je tu morao da prolazi „via militaris“, ili rimski vojni put koji je prolazio kroz sve veće tadašnje gradove u Srbiji“, mišljenja je ovaj arheolog.

Većina njegovih kolega je do sada smatrala da kroz Grdeličku klisuru uopšte nije moglo da se prolazi u to vreme.

„Gde se onda to prolazilo? Moglo je da ide Velikom Kopašnicom pa da naokolo dođe do Vranja , kako i danas put ide, a možda se moglo i delom Grdeličke klisure“, predpostavlja Čerškov.

Njegovo mišljenje je da se taj grad obogatio od ruda ali, kako zaključuje, na potezu su geolozi da ispitaju šta u blizini postoji i da li je to moglo u toj meri da obogati stanovništvo koje je naseljavalo ove prostore.

Kakvo istorijsko blago krije Mala Kopašnica?

Nekropola u Maloj Kopašnici je jedini, u celosti i sistematski istražen, arheološki lokalitet iz rimskog doba u Srbiji.

Lokalitet Beli breg, odnosno Kamenitica otkriven je prilikom izgradnje autoputa 1960. godine kada je otkriven 151 grob.

Najinteresantniji predmeti su već izloženi u novoj stalnoj postavci Narodnog muzeja u Leskovcu. Mnogi se još uvek obrađuju, a sakupljeno je oko 6.000 eksponata.

Nova istraživanja na nekropoli sprovedena su 2003. godine od strane Narodnog muzeja u Beogradu i Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture iz Beograda.

Otkrivena su 24 groba spaljenih pokojnika, dok su severozapadno od nekropole konstatovane rimske građevine, koje su protumačene kao ostaci villa-e rustica-e.

Arheološki institut je 2012. godine preuzeo arheološka zaštitna iskopavanja u Maloj Kopašnici – naselja na potezu Pazarište i nekropole na lokalitetu Kamenitica koja zauzima površinu od približno 1 ha.

Arheološki predmeti otkriveni na nekropoli u Maloj Kopašnici u iskopavanjima 60-tih godina predstavljaju osnovu antičke zbirke Narodnog muzeja u Leskovcu koja je ovim najnovijim otkrićem obogaćena sa 6000 novih predmeta.

(Kraj) dum