Posle izlaska iz pećina, prve kuće potleuše, od blata i pruća, pojavile su se najpre u Aziji, u Anadoliji, putovale nekoliko stotina godina do Balkana, odnosno, do doline Južne Morave, odatle preko severa Srbije do zapadne Evrope, za šta je, takođe, trebalo još nekoliko stotina godina.

Ovo su istorijske činjenice, koje su danas potvrdili arhelozi iz Austruje, Beograda i Leskovca u blizini lokaliteta Caričinog grada, rodnog mesta Justinijana Prime, na osnovu arheoloških iskopavanja, odnosno, proučavanja srednjeg neoilita od oko 6.200. do 5.700 godine prve ere

„Ljudi koji su živeli u doba srednjeg neolita su izmislili civilizaciju. Pre toga živeli su u lovačko-sakupljačkim zajednicama. Nakon toga, u periodu neolita otkrivaju zemljoradnju i stočarstvo i počinju da grade neke stambene zajednice, mala sela, gradeći kuće, odnosno – poluzemunice, nabijene od pruća i blata, kao što se u Srbiji gradilo do pre 100 godina“, objašnjava areheolog Vladimir Stevanović, koji se bavi praistorijom u Narodnom muzeju Leskovac.

Ova iskopavanja u dve sonde vrše se na „Svinjaričkoj čuki“ Lebane (mada je lokacija nekoliko kiometara dalje od sela Svinjarica pa je nejsano zašto su je arheolozi tako nazvali p.n.), deo su projekta „Pusta reka projekt“, kojeg zajedno realizuju Institut za orijentalnu i evropsku arheologiju,OREA, Austrijska akademija nauka s Barabarom Horeš na čelu, Arheološki institut u Beogradu i Narodni muzej Leskovac. Iskopavanja su započela 20. avgusta i trajaće naredne tri, a možda i više godina, s ciljem ispitivanja leskovačke kotline i njenom razvoju u praistoriji, budući da se smatra da južnomoravski sliv predstavlja čvorište međuljudskih komunikacija kroz različite periode ljudske prošlosti.

PIRSING U DOBA NEOLITA

U dve sonde pronađeno je preko 1000 eksponata, kao i jedna minđuša iz neolita, koja je služila za pirsing

„Glavni cilj projekta jeste prepoznavnje pejzaža u prošlosti, kao i socio-kulturnog razvoja različitih zajednica, počev od prvih zemljoradnika i stočara koji su ove prostore naseljavali pre oko 8.000 godina, preko bakarnog doba, sve do bronzanog doba pre oko 300 godina“, kaže Barbara Horeš, direktotorka bečkog instituta.

Naglašava da su prva nezvanična istaživanja zapravo načinjena proše godine.

„Sliv Južne Morave je delovao poprilično prazno u istraživanju širenja neolita, a on jeste ključni region jer verujemo da su se putem velikih reka ljudi širili ka Evropi. Lokalitet je izabran na osnovu prošlogodišnjih površinskih istraživanja, a ove godine usledila su geomagnetna i geofizička istraživanja“, istakla je Horoševa.

Areholozi su na ovoj lokaciji pronašli naseobine i predmete stare skoro 8 milenijuma (80 vekova p.n.)

Civilizacija u Leskovcu je počela još pre 8.000 godine stare ere

„Imali smo nekoliko datuma sa različite dubine, na 2.30 imali smo datum od 6.000, čak i 800 godina pre naše ere, zatim, na 1,80 je pronađen sloj iz 570. i neke godine, a na metar 1300. godina naše ere, što pripada poznom bakarnom dobu“, objašnjava dr Aleksandar Bulatović iz Arheološkog instituta.

ŠTA JE ISKOPANO?

U dubljoj sondi pronađeni su tragovi naselja od pletera i lepa, kao i pokretni nalaze koji ukazuju na kuće u neolitu i pokućustvo.

“Najbrojniji su fragmenti keramike, rezan kamen, koštane alatke, životinsjke kosti, figurine, a u drugoj sondi ostaci stambenog objekta izgrađen na isti način, odnosno, deo nabijenih podnica i deo lepnica od blata. Ovi ostaci su sadržali poprilično veliki broj fragmenata. Što zanči da je objekat bo plitak, u blizini, i razvučen najverovatnije kasnijim oranjem. Pronađeni su i tegovi za mrežu, oružje od kresanog kamena, kao što su sečiva, strugači. Našli smo i figurinu u ljudskom liku. Sada ulazimo u kameno doba”, dodaje Bulatović.

Svi eksponati će posle obrade u Beogradu biti izloženi u Narodni muzej Leskovca.