Skoro 40 godina Narodna biblioteka  „Desanka Maksimović“,  najstarija ustanova kulture u Vlasotincu, smeštena je u Giginoj kući. Objekat je izgrađen na temeljima nekog starijeg, koji je izgoreo za vreme Bojadžijske pljačke u proleće 1841. kada su Turci zapalili celu varoš. Od 80-ih godina 20. veka u kući je smeštena biblioteka, koja je u proleće 2008. stradala u požaru. Tako se ovaj spomenik kulture poput Feniksa diže iz pepela i preko 170 godina odoleva brojnim izazovima.

Gigina kuća, jedan od četiri spomenika kulture u Vlasotincu (pored crkve, Turske kule i Spomenika oslobodiocima), građena je, po svemu sudeći, na temelju starije Stojilkovčinske kuće.  Stojilko, rodonačelnik familije Stojilkovčini, bio je rodom iz sela Drajinca kod Klisure na Vlasini. U mladosti je verovatno ubio Turčina, pa je neko vreme hajdukovao, a kada je već odlučio da se oženi i smiri, sklonio se u Vlasotince oko 1810. godine. Predanje kaže da je u varoši na Vlasini dobio posed od tadašnjeg spahije Latif-bega, uz obavezu da mu čuva imanje od prolazećeg turskog i arnautskog bašibozluka, koji se u to vreme bio veoma osilio.

U Bojadžijskoj pljački (Niškoj buni) 1841. godine, kada su Turci zapalili celo Vlasotince, stradao je i Stojilkov posed. Kuću, u kojoj je danas biblioteka, gradio je oko 1850. godine, trgovac Stojan Stojilković, Stojilkov sin, a Gligorije (Giga), po kome je nazvana kuća, najstarije je Stojanovo dete iz drugog braka. Stojan pošto nije imao svoje dece, usvojio je Dragutina, sina Stojilkove ćerke iz prvog braka, čiju je majku (svoju prvu ženu) ovaj oterao, pa ona se preudala u porodicu Gorunović. Tako potomke Stojanove, koji i danas porodično ime nose po njemu, pamtimo po Dragutinovim naslednicima.

Stojan Stojilković organizator je borbe za konačno oslobođenje Vlasotinca. On i brat mu Jovan Stojilković poginuli su u Boju na Kosovici, brdu između Vlasotinca i Grdelice, kada su se Vlasotinčani sami oslobodili od Turaka pre dolaska zvanične Srpske vojske 1877. O burnoj istoriji Stojilka i njegovih potomaka pisao je jedan od njih, Dragutin M. Stojanović, u knjizi „Hronika Stojilkovčinskog roda“.

Srba Takić, današnji direktor biblioteke, podseća na značaj i Stojanovog sina Koste za bibliotekarstvo u Vlasotincu.

„Kosta Stojanović, sin Stojanov iz prvog braka, bio je predsednik opštine Vlasotince i narodni poslanik, ali je zaslužan i za formiranje biblioteke. Ustupio je besplatno svoj lokal, koji je bio na mestu današnjeg platoa ispred opštinske zgrade, za potrebe čitaonice i knjižnice. Posle nekoliko godina uspešnog rada, Kosta je uputio zahtev nadležnom Ministarstvu za osnivanje čitaonice i knjižnice i zato se ta 1912. zvanično računa kao godina početka rada biblioteke“, govori direktor Takić.

Kako pak kaže Danica Valčić, istoričarka umetnosti i autorka knjige „Graditeljsko nasleđe Vlasotinca“, Gigina kuća je građena u orijentalno-balkanskom stilu, sa karakteristikama narodne arhitekture i predstavlja reprezentativnu varošku porodičnu kuću za sredinu 19. veka.

U Giginoj kući ostao je njegov praunuk Stojan, koji je imao sinove Dragana i Blagoja. Oni i danas žive u novoj kući koju su izgradili u dvorištu pored današnje Narodne bibliteke „Desanka Maksimović“. Stojanovići su prodali Giginu kuću opštini, pa je ona proglašena za kulturno dobro, spomenik kulture, Odlukom Skupštine opštine Vlasotinca, broj 06-73/79, dana 24. juna 1979. godine. Odlukom Skupštine SRS PC broj 150 od 26.novembra 1987. kategorisana je i utvrđena  za  kulturno dobro od velikog značaja. Do 1979. se nalazila u privatnom vlasništvu Stojanovića, nakon čega prelazi u državnu svojinu, a od 1981. godine objekat je dat na korišćenje biblioteci.

„Početni radovi na sanaciji i rekonstrukciji objekta su rađeni u periodu 1979-1984. godine, kada je kuća već bila u izuzetno zapuštenom i propalom stanju. Kako bi se ova kuća sačuvala od propadanja i uništenja, Zavod za zaštitu spomenika kulture Niš izradio je dokumentaciju postojećeg stanja i projekat konzervatorsko-restauratorskih radova, u cilju izvođenja potrebnih radova na zaštiti i restauraciji. Odgovorni projektant na ovom projektu bio je arhitekta Milorad Vojinović, koji je i vršio nadzor nad izvođenjem planiranih radova“, objašnjava Ivana Cvetković, arhitekta Zavoda za zaštitu spomenika kulture Niš.

U prvom periodu biblioteka je delovala u sklopu Kulturnog centra, a Skupština opštine Vlasotince, na sednici održanoj 21. jula 1995. godine, donela je Odluku o osnivanju Narodne biblioteke „Desanka Maksimović” u Vlasotincu kao samostalne ustanove.

Najteži dan u istoriji ove institucije je 1. aprila 2008. godine, kada je u požaru, osim knjižnog fonda, izgoreo i dobar deo objekta, uključujući krovnu konstrukciju, međuspratnu i plafonsku konstrukciju ka tavanu, stolariju na spratu i drvenu ogradu na doksatu. Drveni elementi sprata, dolap, ukrasne ugaone lajsne, opšivi streha i pervazi oko prozora, kao i drveno stepenište koje vodi ka spratu su bili u velikoj meri oštećeni vatrom.

Stručna ekipa Zavoda za zaštitu spomenika kulture Niš izašla je na lice mesta nakon požara i započela aktivnosti na sanaciji kuće i vraćanje u prvobitno stanje. Usledili su poslovi prikupljanja tehničke dokumektacije postojećeg stanja i procenjivanja štete, u cilju izrade projekta sanacije i restauracije ugroženog kulturnog dobra. U nekoliko kampanja, do 2010. godine, oštećeni delovi kuće sanirani su i vraćeni u prvobitno stanje, a biblioteka je nastavila svoj rad u istim prostorijama. Svečano otvoranje renovirane biblioteke bilo je  22. januara 2013. godine.

I trenutno su u toku radovi na sanaciji Gigine kuće. Radi se o izradi drenaže i investicionom održavanju, koje Ministarstvo kulture finansira sa blizu šest miliona dinara. Radove izvodi Građevinsko preduzeće Crna Trava iz Leskovca, pod stručnim nadzorom Zavoda za zaštitu spomenika kulture Niš.