Posle Surdulice i Gadžinig Hana na jugu Srbije, i grad Leskovac dobio je Studiju zaštite ratnih memorijala, zapravo bazu podataka od 11 poglavlja u tri toma i 5 brošura, u kojima je evidentirano 267 ratnih memorijala sa ovog područja, a u samom gradu Leskovcu 54, dok je uništeno 29 spomen obeležja.

Od 54 ratnih memorijala na samoj teritoriji grada je 26 spomen ploča, 18 spomen bisti, što je, ocenjeno je, zaista veliki broj, zatim, 5 memorijalnih spomenika, 2 spomen česme i jedan spomen dom.

Prezentacija Studije, čiji je incijator Narodni muzej Leskovac, rađena sa stručnjacima Zavoda za zaštitu spomenika kulture iz Niša, održana je danas u sali Skupštine grada, kojoj je prisustvovao i direktor Zavoda za zaštitu spomenika kulture Niš Dušan Andrejević, rekavši da je ona jednogodišnji rezultat rada.

„Ratni memorijali predstavljaju osnovu sećanja. Leskovac i okolina imaju viševekovne oslobodilačke tradicije koji se upravo vide kroz ovakve studije. Grad Leskovac je preživeo burnu istoriju i te tragove smo u ovoj studiji zabeležili. To je zbirka stradanja ovog naroda i rad na njoj predstavljao je ozbiljan istraživački poduhvat. Ujedno, ova studija je i odličan primer saradnje između lokalne samouprave i radnika u oblasti kulture i pokazatelj je šta sve možemo da uradimo zajedno“.

Najstariji spomenik datira iz 1897. godine.

U Studiji osim evidencije ratnih memorijala, sačinjena je tehnička, odnosno, grafička i foto dokumentacija, i u skladu je sa inovativnim tehnologijama izrađeni su i fotogrametrijski 3D modeli.

Gradonačelnik Leskovca Goran Cvetanović je istakao da je reč o studiji, koja po prvi put na jednom mestu okuplja spomeničko nasleđe leskovčakog kraja, sa svim kulturnim i arhitektonskim elementima potrebnim za održavanje, konzervaciju ali i popravku pojedinačnog spomenika.

„Ovaj registar praktično predstavlja Enciklopediju ratnih memorijala Leskovca sa više od 260 enciklopedijskih jedinica, tj. spomenika. Ovako veliki broj memorijala govori u prilog tvrdnji o skupoj ceni koju su kako Leskovčani, tako i čitava Srbija platili za svoju slobodu i nezavisnost, za odbranu integriteta i suvereniteta ove zemlje. Događaji i imena koji se nalaze na svakim od spomenika, istorijska su lekcija o hrabrosti, trpljenju, žrtvi i vaskrsenju srpskog naroda kroz svoju burnu istoriju“, kazao je.

Nebojša Dimitrijević, direktor leskovačkog Narodnog muzeja, istakao je da je ovom studijom zahvaćeno sve spomeničko nasleđe ovog kraja. On je naveo da najstariji spomenik u Leskovcu datira iz 1897. godine, a da je istorija spomeničkog nasleđa intenzivnija nakon Prvog svetskog rata.

This slideshow requires JavaScript.

„Bilo bi nepošteno ako se ne bih zahvalio gradonačelniku, koji je dao inicijalnu ideju i izrazio želju da se renovira Spomen-park, spomenik u centru grada i spomenik na Hisaru i što je imao dovoljno sluha da prihvati argumente da je jedna ovakva studija potrebna gradu kakav je Leskovac, koji baštini veliko kulturno-istorijsko nasleđe. Veliku zahvalnost dugujemo i Saši Mladenoviću, koji je pomogao u realizaciji, ali i niškom Zavodu za zaštitu spomenika, koji je izneo ovaj projekat“, istako je Dimitrijević.

Deo Studije zaštite ratnih memorijala prezentovali su  njeni autori Ivana Cvetković, arhitekta – viši konzervator i Đorđe Stošić, istoričar, viši dokumentator iz Zavoda za zaštitu spomenika kulture Niš.

Oni su naglasili da Leskovac ima izuzetnu istoriju koju treba čuvati, da su se zaljubili u grad Veternici radeći na ovoj studiji i obilazeći 144 naseljena mesta, te kazali da je dokument u vidu trotomne studije i dobra podloga za očuvanje i restauraciju spomen obeležja od kojih su neka u veoma lošem stanju.