Na području opštine Vladičin Han nalaze se Jovačka jezera, svojevrstan fenomen prirode, nastala pre 40 godina, u noći između 17. i 18. februara, kada je selo Jovac i deo susednog – Ostrovice, zahvatilo klizište. U jednoj od najvećih prirodnih katastrofa u Srbiji, pregrađena je Jovačka reka, formirana prirodna brana  i tako nastalo više urvinskih jezera.

Ona čine zaštićeno područje sa najvećim, Jovačkim i još pet manjih jezera: Žilovje, Rusimovo, Živkovo, Crkveno i Malo.

Zbog svog značaja, decembra 2014. godine, odlukom Skupštine opštine Vladičin Han stavljena su pod zaštitu,  kao Spomenik prirode. Ukupna površina zaštićenog područja zahvata 53 hektara. Od toga, pod režimom zaštite drugog stepena su 36 hektara, a trećeg 17 hekatara. Jovačka jezera su zbog svoje retkosti  po načinu nastanka, uvrštena i u Inventar geonasleđa Srbije, kao značajani hidrološki objekti nacionalnog nivoa vrednosti, sa više urvinskih jezera i dva genetska podtipa. Predstavljaju veliki turistički potencijal, decenijama unazad neiskorišten.

RAJ

Sam njihov nasatanak, još uvek netaknuta priroda gde divlja gradnja nije uzela maha, jedinstvene destinacije za ljubitelje ekstremnih sportova i ono što je najvažnije – brojne i retke biljne i životinjske vrste, predstavljaju raj za zaljubljenike u prirodu. Nekoliko godina početkom ove decenije, pohodili su ga izviđači iz mnogih mesta u Srbiji, ali i skauti iz Francuske, Engleske i još nekih evropskih zemalja u organizaciji Balkanskog skautskog centra. Pravi je raj i za ribolovce.

Kada su proglašena za zaštićeno područje, njima je upravljalo Javno preduzeće Direkcija za gradsko-građevinsko zemljište i puteve a nakon prošlogodišnjeg gašenja preduzeća na nivou zemlje, poverena su ustanovi Centar za kulturne delatnosti, turizam i bibliotekarstvo opštine Vladičin Han .

“U Jovačkom jezeru istraživanjem je evidentirano 11 vrsta riba: potočna mrena, krkuša, klen, zlatni i srebrni karaš, šaran,  som, i drugo što predstavlja veliki izazov za ribolovce. Tu je nastanjena i barska kornjača kao i dugonogi mrmoljak, strogo zaštićene vrste.  Stručnjaci su registrovali i 71 vrstu leptira. Od biljnih, strogo zaštićene vrste su:  plivajuća resina, ali I kleka, mešinka, vodena perunika, oman, crveni noćurak, kalužđarka, i čičak”, priča za Jugmediu Srbijanka Božović, ispred sektora za turizam.

Najveće, Jovačko jezero,  dugačko je 1.500 metara, široko 200, a dubina na pojedim mestima premašuje 10 metara. Kupanje u njemu se  ne preporučuje neiskusnim plivačima, jer je nekada, kao popularno loklano kupalište, odnelo više života. Tim pre što iz vode još uvek ponegde vire sasušena stabla  kao i deo crkve .Međutim, njegovim uređenjem, predstavljalo bi primamljivu destinaciju, posebno za ekstremni I eko turizam.

KATASTROFA

Masa koja je krenula sa Oblika iz susednog Grota,  kobne noći između 17. i 18. februara 1977. godine pokrenula je 150 miliona metara kubnih zemlje, kojom bi moglo da se ispuni, na primer, 150 fudbalskih stadiona. Erozija tla koja je trajala nekoliko dana, sa lica zemlje zbrisala je 11 od tadašnjih 16 mahala, pa su se i ostaci kuća našli pod vodom. Ova prirodna katastrofa, “poštedela” je samo seosko groblje. Sa suprotne strane Jovačke reke, ostalo je i par mahala,  koje sada jedva da imaju desetak stanovnika.

ŽIVOT NA RANJENOJ ZEMLJI

Klizište u Jovcu, srećom, nije odnelo ni jedan život. Međutim, 58 porodica je ostalo bez igde ičega. Oni su naseljeni u obližnjem, ravničarskom selu, Stubal, gde je njihovo naselje nazvano – Jovačko.

Jovačka jezera nalaze se na 14 kilometara od Vladičinog Hana i nešto više od 20 od Vranja. Smeštena su na severnoj padini ugašenog vulkana Oblik u susednom selu Belanovce, koje pripada Kukavici i dolinskoj strani Jovačke reke, leve pritoke Južne Morave.

Život na „ranjenoj“ zemlji nikada se nije vratio. Nekadašanji Poljoprivredni kombinat „Delišes“ u Vladičinom Hanu je na 28 hektara, početkom osamdesetih godina prošlog veka podigao voćnjake. Preostali deo je pošumljen, kako bi se sprečila neka nova erozija. Nakon komasacije,  vraćeno je starim vlasnicima, ali gotovo niko ga  ni danas ne koristi.