LESKOVAC – U 12 sati i 18 minuta na današnji dan 1944. godine Leskovac je sravnjen sa zemljom, a poginulo je oko dve hiljade ljudi. Grad je bombardovala saveznička alijansa u kordinaciji sa Narodno oslobodilačkim pokretom.

Hroničari te tragedije procenjuju da je poginulo oko dve hiljade ljudi, ali je do sada potvrđen spisak od 819 poginulih. Uništeno je 84 najlepših i najvećih objekta i zauvek je nestao arhitekstonski izgled Leskovca na razmeđi zanatskog i industrijskog grada.

Na Leskovac je 6. septembra 1944. godine palo 69 tona “tepih bombi” iz 24 američka avio-bombardera “libertas” i 28 pratećih “lovaca”.

Leskovački istoričari-komunisti u brojnim knjigama o partizanskim podvizima ovu tragediju uglavnom su ignorisali, ili je pominjali sa po nekoliko rečenica.

Međutim, mlađi istoričari Momčilo Pavlović i Veroljub Trajkoivć u svojoj knjizi “Savezničko bombardovanje Leskovca 1944. godine- studija i dokumenti” navode da je grad na Veternici stradao uz znanje i odobrenje vrha Komunističke partije Jugoslavije.

Tako se, na primer, navodi da je tadašnji visoki funkcioner KPJ i komandant  Glavnog vojnog štaba Srbije Koča Popović bombardovanje Leskovca posmatrao sa brda u selu Đinđuša kod Bojnika i to u društvu sa predstavnikom britanske misije Ficrojem Meklejnom.

Operacija se zvala “Retwik”, odnosno, “Nedelja pacova”.

Dvojica istoričara navode da su saveznici i partizani imali podatak da je tog momenta u Leskovcu bilo 15.000 Bugara i 5.000 Nemaca. Kasnije se utvrdilo da je, zapravo, bilo samo oko 500 Nemaca i da je Leskovac bio “nebranjeni grad”.

Cilj operacije je, kako navode, bio sprečavanje povlačenja Nemaca iz Grčke, ali još je nejasno zašto je zbog toga stradao Leskovac.

Došlo se i do zapisa da je Koča Popović tražio samo bombardovanje rubnih delova grada, fabrike štofa i gume. U ruševinama je, međutim, ostao ceo grad.

Pavlović i Trajković su napisali knjigu na osnovu višegodišnjih istraživanja po domaćim i svetskim arhivima i bibliotekama, među kojima je bila i Nacionalna američka biblioteka i Vašingtonu.

Polaganjem venaca na spomen česmi ispred Pošte u Leskovcu danas je obeležena godišnjica stradnja.

Član Gradskog veća Miodrag Kostić, čiji su preci poginuli u tom zločinačkom bombardovanju, je tokom govora polemisao sa novijim istorijskim podacima i istoričarima, nazivajući ih “kvazi intelektualcima”.

Obeležavanju godišnjice prisustvovali su, uglavnom, predstavnici SUBNOR iz Leskovca, među njima i istoričari koji su decenijama krili pozadinu bombardovanja Leskovca 6. septembra 1944. godine.