O natalitetu se u Srbiji učestalo govori nekoliko decenija unazad, ali mere koje su preduzete od strane države u cilju unapređenja nataliteta nisu dale dovoljno rezulata. Iako je Srbija demogrfski najstarija zemlja sveta, problem smanjene stope nataliteta dovodi do starenja nacije.

Problemom smanjene stope nataliteta najviše je pogođen region južne i istočne Srbije, pa jug Srbije postaje mesto starih. Smanjenja stopa nataliteta i starenje društva dalje uslovljavaju veliki broj socijanih problema od kojih je jedan nedostatak sposobne radne snage što se može negativno odraziti na ekonomsku stabilnost društva. Mlađa populacija puni budžete kojim se finansiraju penzijski i zdravstveni fondovi namenjeni starim i penzionisanim licima te smanjenje iste ugrožava egzistenciju starijih lica.

Konstantni pad nataliteta i negativni prirodni priraštaj se i u Leskovcu doživljava kao veliki problem za koji stručnjaci imaju teoretsko, ali i ne praktično rešenje.

Negativni priraštaj u Leskovacu prvi put je zabeležen 1996. godine sa minus 87 promila, kada je rođeno 1817 beba, a umrlo 1904 osoba. U međuvremenu je broj novorođenje dece opao sa 1762 (2001) do 1148 (2013), a do neznatnog porasta, prema poslednjim obrađenim statističkim podacima, došlo je 2015. godine kada se rodilo 1170 dece. Te godine, međutim, negativna stopa priraštaja beleži svoj maksimum od alarmantnih -950 promila.

Iako leskovačka lokalna samouprava stimuliše rađanje i odgajanje dece kroz više vrsta subvencija, demogafski pokazatelji, jasno identifikju problem smanjenja rađanja dece u gradu Leskovcu.

Za svako novorođeno dete majke koje nisu u radnom odnosu dobijaju po 20.000 dinara, a one u radnom odnosu po 10.000 dinara. Za prvih 10 beba rođenih u Novoj godini dele se vaučeri u iznosu od po 20.000 dinara. Takođe, grad Leskovac nagradama u iznosima od 10.000 do 40.000 dinara, pomaže i roditeljima dece tokom perioda njihovog školovanja: stimulišu se najbolji učenici i studenti, a najboljim srednjoškolcima se plaćaju petodnevne ekskurzije po Srbiji, što predstavlja znatnu finansijsku pomoć.

Grad Leskovac je do 2012. godine finansirao prvi i drugi pokušaj vantelesne oplodnje, za šta se prijavilo 500 bračnih parova, a kroz program vantelesne oplodnje prošlo je 110 bračnih parova.

Prema ocenama stručnjaka, na pad nataliteta utiče više faktora: nepovoljna ekonomska i socijala situacija, migracije stanovništva, smanjenje broja sklopljenih brakova, industralizacija društva, povećana stopa smrtnosti stanovništva, globalizacija društva, kasno formiranje porodice, abortusi, odluka bračnih parova da rađaju samo po jedno ili dvoje dece, strah od rađanja, strah od materinstva i očinstva, strah od odgovornosti, strah od gubitka komoditeta, strah od stagniranja karijere (posebno kod majki) odnosno, strah od diskrimnicije trudnica i majki koje često koriste bolovanje zbog bolesti deteta. Žene, u nastojanju da budu ravnopravne i profesionalno uspešne, u kombinaciji sa izostankom i državnih i društvenih mera podrške, očigledno ne mogu/ne žele da rađaju više dece. 

Osim pobrojanih razloga, postoji i medicinski fakor – problem začeća i problem održivosti trudnoće, sa čime se, prema podacima zdravstvenih ustanova, susreće svaki peti bračni par u Leskovcu, pri čemu se javlja i problem nedostatka novca za lečenje steriliteta ili odbijanje jednog od bračnih partnera da prizna problem i potraži pomoć lekara. Osim toga, kao problem se javlja i nedostatak novca za vantelesnu oplodnju, koja u proseku košta između 3.000 i 4.000 evra.

U Leskovcu ne postoji ustanova ili udruženje koje bi se bavilo gore navedenim problemima. Zaustavljanje pada nataliteta i posticanje rađanja je pitanje kako značajno za celu zemlju, tako i pitanje veoma značajno na lokalu.

Milica Ivanović

Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva