Povodom sto godina od početka izgradnje Keja u Pirotu, Istorijski arhiv, Galerija “Čedomir Krstić“ i Muzej Ponišavlja organizuju foto dokumenarnu izložbu pod nazivom “Pirotski Kej 1923- 2023.“. Ove godine se navršava vek od početka gradnje nasipa duž toka Nišave kroz pirotsku varoš.

Autor izložbe je Davor Lazarević, direktor Arhiva. Otvaranje je 20. juna u Galeriji u 19,30. Pokrovitelj ove značajne izložbe je Grad Pirot.

„Izložba koja je pred vama prati sve ključne faze u razvoju Pirotskog keja, od vremena kada je nastao i postao bedem u odbrani grada od poplava, preko toga da je sve više bio mesto za uživanje i šetnju, pa do njegovog produžavanja, podmlađivanja i renesanse dvehiljaditih godina kada se nametnuo kao estetski simbol i novi turističko-rekreativni brend modernog Pirota. Za većinu sugrađana Кej je danas oaza koja menja boje zavisno od godišnjeg doba i pruža različite mogućnosti za opuštanje i kontakt sa prirodom u neposrednom centru grada. Mi istoričari na Кeju čitamo prošlost jedne lokalne sredine, vidimo „otiske“ srećnih i turobnih vremena, individualna i kolektivna sećanja, smenu generacija, mode i trendova ali i ritam odluka, vizije i kvalitet struktura koje su vodile grad. U tom smislu ova izložba je foto-dokumentarna retrospektiva života na Кeju, svojevrsna „šetnja“ duga jedan vek“, piše u pozivu Lazarević.

U pozivu za izložbu Lazarević, pored ostalog, piše da istorija ideje da se reka Nišava drži pod kontrolom prilikom visokog vodostaja, izbegnu periodične poplave i urbanistički reguliše deo grada koji spaja i razdvaja Pazar i Tijabaru, starija nekoliko decenija od tog datuma i seže do prvih godina dvadesetog veka.

Lazarević dalje navodi:

„Na nesreću Piroćanaca, poplave su se ponavljale iz godine u godinu, a posebno su bile jake 1922. i početkom 1923. godine. Tada se, po ko zna koji put, pokazala sva nužnost delovanja u pogledu veštačke regulacije rečnog toka. Lokalna vlast je na proleće 1923. godine u pogledu stručnjaka, a delom i finansija, bila spremna da se konačno uhvati u koštac sa Nišavom. Na inicijativu Dimitrija Ćirića Zagorca, predsednika pirotske opštine i uz veliku pomoć Velimira Velje Vukićevića, velikog prijatelja Piroćanaca, a tada ministra u vladi Кraljevine SHS, počeli su radovi na jednom od najvećih i najznačajnijih infrastrukturnih projekata koji su u Pirotu realizovani tokom prošlog veka. Na zadovoljstvo varošana i opštinskih časnika, budući Кej je sredinom 1923. godine dobio obrise po kojima je i danas prepoznatljiv, pa je 20. juna iste godine lokalna skupština donela odluku da taj deo grada dobije naziv „Veljin kej“, u čast čoveka koji je svojim lobiranjem i posvećenošću najviše doprineo njegovoj izgradnji“.

Podseća da je sadnja lipa obeležila istoriju Кeja tokom tridesetih godina dvadesetog veka.

„Prelepi drvored je formiran u etapama, posebno u vreme Svetozara Misirlića i Branka Radosavljevića, tokom čijih mandata je zasađeno najviše lipa“, naveo je Lazarević.

Foto: arhiva Istorijskog arhiva i privatna arhiva