Na današni dan pre tačno 80 godina, 11. septembra 1937. godine otvoren je Prvi beogradski sajam. Danas je gotovo zaboravljeno je da gradonačelnik Vlada Ilić, rodom iz Vlasotinca, bio najzaslužniji što je Beograd ostvario `“davnašnji san o održanju međunarodnog sajma uzoraka“.

Društvo za priređivanje sajma formirano je 1923. godine. Bilo je neverovatno da Beograd kao prestonica nema svoj sajam, a imaju Ljubljana i Zagreb. Postojao je problem adekvatne lokacije, ali sjedinjenjem Zemuna sa Beogradom i izgradnjom Mosta kralja Aleksandra I stvoreni su preduslovi da se ovo reši.

Već u prvoj godini uprave Vlade Ilića (1935), opštinski organi donose odluku o ustupanju zemljišta za izgradnju sajma. Tako se na proleće 1937. počinje sa prvim radovima,  a 6. juna te godine osvećen je kamen temeljac najvećeg paviljona Sajmišta.

Beogradsko sajmište urađeno po projektu arhitekata Milivoja Tričkovića, Đorđa Lukića i Rajka Tatića

Iz govora Vlade Ilića, prilikom osvećenja kamena temeljca, jasno se vidi namera predsednika da Beograd iskoristi svoj geografski položaj za ekonomski razvitak cele države. Pristupa se izgradnji Sajmišta sa nadom da će se promeniti “zla ko”` Beograda da privlači osvajače i konačno krenuti u privredni razvoj sa jačanjem ekonomskih veza Zapada i Istoka.

On kritikuje privrednike, uključujući i sebe, kako su se tek u poslednje vreme “prenuli; i počeli da rade za opštu korist.

Vodilo se računa da se termin Prvog beogradskog sajma uskladi sa starijim Zagrebačkim i Ljubljanskim sajmovima kako bi posetioci mogli sa manje troškova pregledati sve tri manifestacije.

Uoči Prvog beogradskog sajma Vlada Ilić posebno se obraća Beograđanima da budu dobri domaćini i na usluzi gostima.

“Apelujem na sve da za vreme trajanja sajma ne dižu cene, ako već ne mogu da ih sniže za tih 10 dana, kao i da svojoj posluzi narede najveću ljubaznost u ophođenju sa gostima i primernu čistoću. Ne treba zaboraviti da je ovo PRVI beogradski sajam i da od utiska koji im bude ostavio zavisi uspeh i poseta budućih sajmova, od kojih opet najveću korist treba da imaju baš te profesije…

Konačno, Prvi beogradski sajam svečano je otvoren 11. septembra 1937. Tom prilikom je Milan Stojanović, predsednik Društva za priređivanje izložbi i sajma, u svom govoru iskazao zahvalnost Vladi Iliću i otkrio ploču sa reljefno izgrađenim likom Ilića:

„Gospodo, ja sam naročito zadovoljan da pred ovim skupom i u ovoj prilici izvršim još jednu dužnost. Predsednik Opštine grada Beograda g. VLADA ILIĆ, industrijalac, predsednik Industrijske komore i potpredsednik našega Društva, bio je u opštini glavni inicijator i nosilac celokupne opštinske aktivnosti, da se uz pomoć i svestranu  moralnu  i  materijalnu  potporu Opštine izvrši ovo delo. Vodeći Opštinu našeg prestonog grada kao privrednik i primeran domaćin, g. Vlada K. Ilić učinio je sve što je bilo u moći predsednika našeg ponosnog grada, da jugoslovenska i beogradska privreda dobiju sajam…

Prvi sajam je imao po nekim procenama do 300.000 posetilaca za 10 dana, što je tri puta više od očekivanog. Produžen je za jedan dan kako bi kralj Petar II Karađorđević sa majkom i braćom posetio izložbe. Pored 15 evropskih država učestvovale su Sjedinjene Američke Države i Japan, ukupno sa 883 izlagača, koji su izložili robu iz 36 različitih oblasti.

Svetska štampa je sa simpatijama i pohvalama dočekala novi sajam, npr. pariski Deba je objavio članak  „Beograd ili svršetak Orijenta“, a londonski Tajms piše „da će Beogradski sajam postati glavno mesto na kome će se sastajati kupci i prodavci iz svih krajeva sveta“.

Za dve godine na Sajmištu su se desili mnogi istorijski događaji: Prvi međunarodni salon automobila i motornih vozila, Prva međunarodna vazduhoplovna izložba, prva projekcija televizije na Balkanu…

Nažalost, zbog Hitlerovog napada na Poljsku već Treći jesenji beogradski sajam odložen je za mesec dana. U međuvremenu Vlada Ilić je 13. septembra 1939. podneo ostavku na mesto predsednika Beogradske opštine. Tako se blistava istorija Beogradskog sajma završava kad i Ilićeva uprava prestonicom.

Paradoksalnom igrom sudbine u toku Drugog svetskog rata, Sajmište postaje ozloglašeni nacistički koncentracioni logor na teritoriji Nezavisne države Hrvatske. Nekadašnji sjaj Staro sajmište nikada nije vratilo i na početku 21. veka ono je ruinirano. Postoji odluka Opštine Novi Beograd od 2008. da se ono adaptira u Muzej holokausta.

Danas simbol građanskog napretka Beograda stoji u senci nacističkih zločina. Tako se i 80 godina od  Prvog beogradskog sajma obeležava krajnje skromno sa nekoliko novinskih članak, izložbi i jednom poštanskom markom.

Izvod iz monografija Saše Stankovića  Prvi moderni gradonačelnik Beograda