Na teritoriji opštine Vlasotince nije se menjao odnos gradskog i seoskog stanovništva u procentima od oslobođenja od Turaka do sredine 20. veka, ali konstantan pad broja seoskog stanovništva traje već 60 godina. Po popisu 1961. godine u samoj varoši živelo više od 16 posto, a 2011. godine više od 53 posto žitelja. Iste godine je prvi put zabeleženo smanjenje varošana, što nije nimalo slučajno, jer više nema mladog seoskog stavnoništva koje bi se preselilo u varoš, a negativni prirodni priraštaj traje već decenijama.

Opština Vlasotince nije arheološki istražena, tako da su saznanja sporadična i oskudna.  Po tim podacima se može reči da su ovi prostori bili naseljeni već u neolitu, mlađem  kamenom dobu. U ataru sela  Konopnice pronađena je bronzana figurina jelena, a i danas se u tom selu mogu videti ostaci utvrđenja iz rimskog ili vizantijskog perioda na lokalitetu Gradac. Područje Vlasotince je bilo u sastavu srednjovekovne Srbije, ali nemamo podatke o broju tadašnjeg stanovništva.

Turski tefteri s kraja 15. i početkom 16. veka mogu pomoći da nešto više saznamo o vlasotinačkim selima, odnosno koliko je bilo domaćinstava,  koliko poreskih obveznika… Tako se u turskom popisu iz 1516. godine prvi put pominje selo „Vlasoštinac” kao i većina današnjih sela. Međutim, te popisne knjige nisu ni sve dostupne ni prevedene, pa ne može se u kontinuitetu pratiti šta se desilo sa tim stanovništvom. Zbog ratova i bolesti često su sela ostajala pusta. Takođe, posle Velike seobe i Druge velike seobe Srba, došlo je do velikog pada broja stanovnika, pa nije čudno da se današnji najstariji vlasotinački rodovi pominju od druge polovine 18. veka. Današnje varoško stanovništvo je doseljeničko, a došli su iz raznih krajeva (Vlasina, Zaplanje, Kosovo, Znepolje, Stari Vlah, Crna Gora, Vardaraska Makedonija…). Pošto je tako bilo u samom Vlasotincu, nema razloga da slična situacija nije i u okolnim selima. Pouzdane podatke imamo tek posle oslobođenja od Turaka kad je urađen prvi popis i od tada se mogu pratiti demografska kretanja na teritoriji opštine Vlasotince.

U Vlasotincu nikada nije bilo ni jedne džamija jer nije bilo muslimanskog stanovništva

Po podacima sa prvog popisa (1879) vidi se da je planinski deo opštine bio naseljeniji od ravničarskog, što je potpuno suprotno od danas, npr. selo Dejan (1609) je imao skoro 4 puta više stanovnika od sela Stajkovca (420). U narodu je urezano u kolektivno pamćenje da se to desilo, jer je raja bežala u planine kako bi se sačuvala od turskog zuluma – „teško zemlji kuda vojska prođe“. Međutim, zaboravlja se činjenica da je Osmansko carstvo povlasticama zadržavalo stanovništvo u planinskim krajevima. Dosta je vlasotinačkih sela imalo derbendžinski stasus, tj. stanovništvo je imalo obavezu da omogući bezbedan prelaz turskim karavanima, a zauzvrat plaća manji porez i ima više prava od obične raje, npr. sela Lopušnja, (Gornji) Orah, Gare… Preko Vlasotinca je išao put Leskovac – Trn – Sofija, kojim se dalje išlo do Carigrada, a drugim krakom preko današnje zapadne Bugarske sve do Rumunije. I danas najstarija zgrada u Vlasotincu je turska kula (odnosno Zavičajni muzej), nastala je kao turska upravna zgrada, ali i osmatračnica odakle je mogao da se nadgleda karavanski put. Iako je bilo nešto manje od 3000 žitelja, nikad nije bila izgrađena nijedna džamija. Osim turske uprave nije bilo drugog muslimanskog stanovništva, jer se nisu osećali bezbedno zbog čestih buna raje, koja je za poslednjih 70 godina ropstva 5 puta uzimala oružje. Tako se hrišćanska varoš razvila kao trgovačko mesto na karavanskom putu gde su planinci i ravničari razmenjivali proizvode.

Putopisci krajem 19. veka beleže kako su Vlasotinčani trgovci i zanatlije koji su uz to i dobri vinari.

Po oslobođenju Kneževina Srbija formirala je Vlasotinački srez koji će obuhvatati područje današnjeg Vlasotinca, Grdelice i Crne Trave. Sama varoš imala je 1884. godine 3336 stanovnika i bila 22. po brojnosti u Srbiji, a deluje neverovatno da je to više od Čačka sa 3137 stanovnika. U prvoj deceniji po odlasku Turaka u varoš se naročito doseljavaju stanovnici udaljenih sela sa teritorije sreza, a iz crnotravskih sela kreću migracije i dalje na imanja iseljenih Arbanasa iz Jablaničkog i Topličkog kraja.

Zbog nove granice sa Bugarskom, stari planinski put za Sofiju preko Vlasotinca gubi na značaju i smanjuje se promet robe, a deo stanovništva Znepolja, pošto je ostao u Bugarskoj, više ne silazi da trguje u varoš na Vlasini. Zatim pruga nije izgrađena do Vlasotinca, ali je prošla kroz Grdelicu, koja će od sela polako postati varošica. Tako da i stanovnicima ovog dela sreza, Vlasotince nije više značilo toliko kao za vreme Turaka. Takođe, Crnotravcima je Predejane opet zbog pruge, postalo primamljivije. Još kada se zna da su krajem 19. veka zbog filoksere stradali vlasotinački vinogradi, onda je jasno zašto je došlo do privredne stagnacije.

Tako se Vlasotince našlo u paradoksalnoj situaciji da u slobodi izgubi relativno povoljan geostrateški položaj i uspori ekonomski razvoj u decenijama koje slede.

Sve je to uslovilo migraciju starih vlasotinčkih varoških porodica u veće centre kao što su Leskovac, Niš i Beograd. Ali, i pored toga broj stanovnika varoši se blago povećavao zbog pozitivnog prirodnog priraštaja i priliva stanovništva iz planinskih delova sreza. Bolji dani za Vlasotince doći će tek od 1929. godine kada je završen Narodni dom, formirana Državna građanska škola, osnovan odbor za podizanje spomen-česme borcima za slobodu i ustupljeno zemljište za izgradnju Zadružnog doma vinarsko-vinogradarske zadruge.

Odnos varoškog i seoskog stanovništva u procentima nije se mnogo menjao od oslobođenja od Turaka do sredine 20. veka.

Godine 1879. u samom Vlasotince je živelo 10% stanovništva sreza, a kad se računa teritorija koju danas obuhvata istoimena opština to je 16% . Vlasotinački srez je postojao do 1954. godine, a obuhvatao je pored današnje opštine Vlasotince i  Crnu Travu i Grdelicu sa okolinim selima. Po popisu 1961. godine u samom sedištu opštine živelo više od 16%, a u 2011. više od 53% stanovnika. Na svakom popisu u poslednjih 60 godina udeo gradskog stanovništva raste: 24,4% 1971. godine, 33,9% 1981. godine, 42,4% 1991. godine i 48,6%.

Posle Drugog svetskog rata sistemski se radilo na uvećanju gradskog stanovništva, odnosno od seljaka stvarala se radnička klasa. Neposredno nakon rata porodice su odlazile u Vojvodinu kao kolonisti na napuštena imanja folksdojčera. Namerno se malo ulagalo u sela, naročito planinska, a s druge strane privreda u Vlasotincu  tražila je radnu snagu, što je ubrzalo migracije mladih. Nastala su čitava nova naselja, npr. Rosulja ili nekad selo Manastirište, a danas prigradsko naselje koje je naglo povećalo broj stanovnika. Istini za volju privreda Vlasotinca nije nikad bila dovoljno jaka kako bi privukla svu radnu snagu sa teritorije opštine. Građevinarstvo je tradicionalno upošljavalo muško stanovništvo Crne Trave i Vlasotinca. Građevinci su radili širom bivše Jugoslavije i u inostranstvu. Vremenom su se uz muževe selile žene sa decom, tako su, za razliku od pre rata, masovno čitave porodice napuštale opštinu Vlasotince. Naseljavani su ne samo najveći gradovi u Srbiji nego i manji, npr. okolina Jagodine, Požarevca…

Po dolasku komunističkih vlasti dolazi do migracija dela starog građanskog stanovništva zbog ideološkog progona i oduzimanja imovine. Mnogi školovani iz varoši i sela po sticanju akademskog zvanja zauvek su napustili Vlasotince. Neki su ostali u većim gradovima zbog profesionalnog napredovanja, a drugi jer su znali da za njihovu struku neme posla u Vlasotincu. Taj trend odlaska iz zavičaja fakultetski obrazovanih Vlasotinčana traje do danas. Organizovane migracije radi zapošljavanja na Zapad krenule su od sredine 60-ih godina 20. veka kao i kod drugih tadašnjih Jugoslovena, s tim što su intezivirane od raspada zajedničke države.

Od popisa iz 1971. godine, kada je opština Vlasotince imala 36.002 stanovnika, broj žitelja se smanjuje zbog negativnog prirodnog priraštaja i migracija. U samoj varoši je broj stanovnika rastao do 2002. godine kad je popisano 16.212 ljudi. Jednostavno nema više ko da se doseljava u Vlasotince iz okolnih planinskih sela, taj proces je završen nakon intezivnog trajanja 50 godina (1961-2011). Prema podacima Zavoda za statisku, koji beleži unutrašnje migracije, u opštini Vlasotince, gde na jednom kvadratnom kilometru živi svega 89 stanovnika, broj žitelja smanjuje se iz godine u godine, u poslednjih 17 godina za, čak, 5.910, što je više od petine od 33.312 stanovnika, koliko je bilo po popisu iz 2002. godine. Po poslednjim procenama statističara, opština Vlasotince je krajem 2019. godine imala 27.402 stanovnika u 48 naseljenih mesta, od kojih 15.523 samo u varoši Vlasotince. Dakle, najveći je broj žitelja migrirao iz planinskih sela u druge krajeve Srbije, ali iz tih sela u samu varoš Vlasotince.

Demografski problem Vlasotinca i okoline mora da se sagleda u širem regionalnom kontekstu. Opština Vlasotince na severu se graniči sa opštinom Gadžin Han, koja je izgubila oko 70% stanovništva od Drugog svetskog rata,  na severoistoku je Babušnica koja je isto izgubila oko 2/3 stanovnika, i na jugoistoiku je Crna Trava koja je manja za 90% žitelja. Samo je bolja situacija na jugozapadu i zapadu, gde se Vlasotince graniči sa Leskovcem i jedino se intezivano demografski ne prazne sela koja su između dva grada, odnosno bliža auto-putu. Opstanak vlasotinčkih sela i samog Vlasotinca je moguć samo ako se podrži razvoj sela koja su blizu varoši, kao i onih koji su na putu za Leskovac.

Nažalost, bitka za planinska sela je izgleda izgubljena, jer je na brdsko-planinskom području Vlasotinca i opštini Crna Trava živelo sredinom 20. veka preko 25.000 ljudi, a danas tu nema ni 100 učenika osnovne škole. To je problem ne samo jugoistoka Srbije nego i cele države, a krajnje je vreme da se ozbiljno pristupi njegovom rešavanju.