Crkva posvećena prepodobnomučenici Paraskevi – Svetoj Petki smeštena na Rudarskoj kosi, koja se ispred samog grada utapa u široku Leskovačku kotlinu, jedan je od najstarijih spomenika vere, istorije i kulture ovog kraja, a čiju bogatu istoriju zna zapravo mali broj Leskovčana.
Podignuta je na temeljima ranohrišćanske bazilike iz 5. veka, kada je podizan i čuveni Caričin grad – Justinijana Prima. Ova bazilika verovatno je porušena najezdama Slovena u 6. i 7. veku, a prvu obnovu je doživela za vreme Nemanjića.
U srednjem veku se ovde nalazio manastir, koji je bio duhovni centar Leskovca i okoline za vreme Turaka. Hram je delimično stradao 1814. godine, ali je ubrzo obnovljen, kada su postavljene današnje kamene ploče na podu.
Feliks Kanic, putopisac i istoričar koji je u 19. veku obilazio ove krajeve, zapisao je da je ovaj hram „belih zidova, nekadašnji manastir, omiljeno mesto okupljanja i omiljeno izletište Leskovčana”. Takođe je naveo da je u to vreme crkva bila središte parohije kojoj su pripadala 14 okolna sela i koja ima dva sveštenika.
Današnji izgled crkve je posledica velike obnove iz 1799. godine, o kojoj svedoči natpis uklesan nad ulazom. Jednobrodne je osnove, sa pripratom na zapadnoj, polukružnom apsidom na istočnoj strani i poluobličastim svodom. Mirnih i malterisanih fasada, crkva je zidni ukras u enterijeru dobila na razmeđu 18. i 19. veka. Ispitivačkim radovima ustanovljeno je da ispod ovih zidnih slika u oltaru postoje ostaci starijeg fresko-sloja koji potiče iz nemanjićkog perioda, ali je trajno uništen i nije ga moguće videti. Nakon Prvog svetskog rata, namazan je sloj maltera preko fresko-sloja u nameri da se isti zaštiti, ali je posao nestručno odrađen, tako da su neke freske oštećene.
Živopis same crkve je danas u velikoj meri oštećen, uglavnom zbog vlage.
Dotrajali ikonostas renoviran je tokom 20. veka i oštećene ikone su zamenjene novim. Ikone je naslikao poznati ikonopisac toga vremena Đorđe Zografski.
Neke predstave na zidovima i freskama crkve veoma su retke, a među njima su, na primer, freska arhangela Rafaila i osnivača egipatskog pustinjskog monaštva Pahomija.
Pratite JuGmedia portal na društvenim mrežama Facebook, Instagram, TikTok i X (Twitter)!
Budite uvek u toku dešavanja!