LESKOVAC – Srpski vlastelin sa juga Srbije Nikola Skobaljić bio je prvi Srbin koga su Turci natakli na kolac, posle višednevne opsade njegovog utvrđenja, Skobaljić grada, čiji se ostaci zidana još naziru iznad varošice Vučje. Od tada ovaj srednjovekovni junak i vitez živi paralelno u istoriji i legendi.

Turci su govorili da otkad pamte nisu slušali o takvoj bici, da se tako malo ljudi borilo protiv tako velike sile i isticali da bi car bio do nogu potučen da su se Srbi „svi zajedno sastali“. Ovako su jedni poraženi, drugi su potučeni, a ostali su se razbežali, a samo je gospodin Nikola Skobaljić sa svojim stricem, kao strašilo za druge, nabijen na kolac.

Život Nikole Skobaljića, poslednjeg vladara Dubočice pred konačni pad pod tursku vlast, zbog njegove hrabrosti i odlučnosti da brani despotovinu uprkos naređenju despota Đurađa Brankovića, prepun je zanimljivih legendi. Međutim, i realni podaci iz istorije leskovačkog kraja vezani za njegovu ličnost dovoljno su interesantni da privuku pažnju turista. Nažalost, takav potencijal ostataka njegovog utvrđenja na vrhu stenovitog grebena planine Kukavica, 18 kilometara od Leskovca, i dalje je gotovo neiskorišćen. Lepotu i veličinu Skobaljić- grada, srednjovekovnog utvrđenja podignutog u XV veku, zbog rastinja nije uvek moguće najbolje sagledati. Nalazi svedoče da je grad branjen dobro naoružanom vojskom, a kameni projektili o korišćenju posebnih sprava za njihovo bacanje.

– Oko dva hektara Gornjeg i Donjeg grada i Podgrađa utvrđenja Nikole Skobaljića bila su opasana bedemima sa svih strana, osim sa južne, koja je prirodno zaštićena. Sakriven susednim kosama i grebenima bio je uočljiv tek sa male distance. Gornji grad je kvadratnog oblika sa očuvanim dvema kulama. Manja se nalazi pored kapije koja vodi u Donji grad, a veća, Branič ili Donžon kula, u severozapadnom delu i njeni zidovi su očuvani do visine prizemlja. Na ovom lokalitetu su otkriveni ostaci starijih tvrđava iz predrimskog i ranovizantijskog perioda. Nalazi grnčarije svedoče da je, zbog strateški važnog položaja, korišćen i u praistoriji tokom bakarnog i bronzanog doba odnosno od 2.000 godina pre nove ere, pa sve do vremena Nikole Skobaljića kada su utvrđenje razorili Turci – objašnjava Mira Ninošević, istoričar i muzejski savetnik Narodnog muzeja u Leskovcu.

Nikola Skobaljić je svoje čuvene bitke sa Turcima vodio u septembru i novembru 1454. godine – kod Banje, braneći rudnik Novo Brdo, i Trepanje. Kada je do nogu potukao brojniju tursku vojsku neprijatelja je lično sultan predvodio u konačni obračun, a Skobaljiću je navodno malo nedostajalo da ponovi podvig Miloša Obilića. Zbog njega su Turci promenili i pravilo ratovanja, pa je njihov vojskovođa u svim budućim bitkama umesto na čelu bio na začelju vojne sile kojom je komandovao.

– Te čuvene bitke su Nikolu uvele u legendu. On nije rođen, a nije ni stradao kao drugi, obični ljudi. Rodila ga je devojka iz obližnjeg sela Vina, a začela ga je tako što je jela živu ribu, skobalja. On je toliko bio mudar i snažan da Turci nisu mogli da ga poraze. Stradao je zbog izdaje svoje kume, a nije živ ni uhvaćen, već se sa svojim konjem vinuo u nebesa – priča Mira Ninošević.

OKLOP I ŠTIT

NIKOLA Skobaljić zauzima važno mesto i u novoj stalnoj postavci leskovačkog Narodnog muzeja. Među eksponatima je rekonstrukcija oklopa kakav je ovaj srpski vlastelin mogao da nosi, kao i maketa Skobaljić-grada. Heraldičari su izradili i Nikolin štit na osnovu detalja sa autentičnog pečatnog prstena njegove supruge Mare. Na njemu je ćirilicom ispisano: „Ovo je prsten Marin, Nikoline žene, Bog joj pomogao“.